Η ανάγκη να πιστεύουμε σε έναν δίκαιο κόσμο είναι θεμελιώδης για τον ανθρώπινο ψυχισμό και χρησιμεύει ως ψυχολογική άμυνα απέναντι στο χάος.
Αυτή η πεποίθηση μας βοηθά να αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο των απρόβλεπτων γεγονότων, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της προβλεψιμότητας, αναφέρει το .
Το φαινόμενο αυτό περιγράφεται λεπτομερώς στα έργα του ψυχολόγου Melvin Lerner, ο οποίος το ονόμασε “υπόθεση του δίκαιου κόσμου”. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, είναι ευκολότερο για τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι ο κόσμος είναι δίκαια διατεταγμένος παρά να αποδέχονται την τυχαιότητα των ατυχιών.
Φωτογραφία: Pixabay
Σε γνωστικό επίπεδο, η πεποίθηση αυτή μειώνει το άγχος που συνδέεται με τη συνειδητοποίηση της δικής μας ευαλωτότητας. Υποσυνείδητα θέλουμε να πιστεύουμε ότι τίποτα κακό δεν θα μας συμβεί επειδή κάνουμε το σωστό.
Αυτή η στάση αρχίζει να διαμορφώνεται στην πρώιμη παιδική ηλικία μέσω παραμυθιών και ιστοριών όπου το καλό πάντα θριαμβεύει επί του κακού. Έτσι, το μοτίβο “η καλή συμπεριφορά ανταμείβεται και η κακή συμπεριφορά τιμωρείται” ενσωματώνεται βαθιά στο υποσυνείδητο.
Μια από τις πιο αρνητικές εκδηλώσεις αυτής της πεποίθησης είναι η τάση να κατηγορεί κανείς τα θύματα της κακοτυχίας προκειμένου να διατηρήσει την εικόνα που έχει για τον κόσμο. Αν κάποιος έχει μια ατυχία, είναι ευκολότερο να υποθέσει ότι φταίει ο ίδιος, παρά να παραδεχτεί ότι θα μπορούσε να έχει συμβεί στον καθένα.
Στην καθημερινή ζωή, αυτό οδηγεί σε προκατειλημμένες κρίσεις, για παράδειγμα για φτωχούς ή βαριά ασθενείς. Η κοινωνία μπορεί να πιστεύει ότι δεν έχουν προσπαθήσει αρκετά ή ότι έχουν κάνει λάθος τρόπο ζωής για να απομακρυνθούν από τα προβλήματά τους.
Η πίστη σε έναν δίκαιο κόσμο συνδέεται επίσης στενά με το φαινόμενο της ψευδαίσθησης του ελέγχου, όπου οι άνθρωποι υπερεκτιμούν την ικανότητά τους να επηρεάζουν τα γεγονότα. Αναζητούμε μοτίβα εκεί που δεν υπάρχουν για να δημιουργήσουμε μια αίσθηση ασφάλειας.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κοινωνικά δίκτυα συχνά ενισχύουν αυτή τη διαστρέβλωση, προβάλλοντας ιστορίες επιτυχίας που ταιριάζουν στο μοτίβο “η σκληρή δουλειά οδήγησε στην ανταμοιβή”. Ωστόσο, σπάνια δείχνουν το ρόλο της τύχης, των προνομίων ή της απλής σύμπτωσης.Η αποδέσμευση από αυτή την πεποίθηση μπορεί να είναι συναισθηματικά δύσκολη, επειδή απαιτεί την αποδοχή του γεγονότος ότι κακά πράγματα συμβαίνουν σε καλούς ανθρώπους χωρίς προφανή λόγο. Ωστόσο, αυτό το βήμα είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη ενσυναίσθησης και μιας πιο ρεαλιστικής άποψης για τη ζωή.
Το ξεπέρασμα της πεποίθησης για έναν δίκαιο κόσμο ξεκινά με το να αποκτήσει κανείς επίγνωση των αυτόματων σκέψεων και κρίσεων που κάνει για τους άλλους ανθρώπους. Είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε αν οι απόψεις μας βασίζονται σε γεγονότα ή στην επιθυμία μας να νιώθουμε ασφαλείς.
Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και η εκμάθηση διαφορετικών προοπτικών μας βοηθά να δούμε την πολύπλευρη και σύνθετη φύση των καταστάσεων της ζωής. Η κατανόηση του ρόλου συστημικών παραγόντων, όπως η κοινωνική ανισότητα, μειώνει επίσης την τάση να κατηγορούμε το θύμα.
Εν κατακλείδι, η απόρριψη της υπόθεσης του δίκαιου κόσμου δεν κάνει τη ζωή πιο ζοφερή, αλλά μάλλον ανοίγει την πόρτα σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, συμπόνια και πραγματική βοήθεια για όσους βρίσκονται σε δύσκολες καταστάσεις. Αυτό επιτρέπει μια πιο ειλικρινή και υποστηρικτική σχέση με τον κόσμο και τον εαυτό μας.
Διαβάστε επίσης
- Γιατί ο εγκέφαλος δεν μπορεί να αγνοήσει τη μουσική υπόκρουση: Πώς λειτουργεί το φίλτρο ακουστικών πληροφοριών
- Γιατί ο εγκέφαλος προσκολλάται στο κακό: Πώς η εξέλιξη προγραμμάτισε την αρνητική μας προκατάληψη
